Jou andere vragen sneeuwen onder: het is dan ook beter in één topic één probleem aan te halen.
Voor wat betreft opschonen is het leven eenvoudig als je dan toch het bos door de bomen niet meer ziet: rustig geen zorgen over maken dus (het is niet essentieel, behalve als je harde schijf kleiner is dan 10 gigabyte).
Een goede backup nemen is van levensbelang, maar hou het hier weer zo eenvoudig mogelijk. Neem enkel een reservekopie van je persoonlijke gegevens (Documenten, Foto's). Al de rest is zeer snel en gemakkelijk vervangbaar. Besturingssystemen komen gratis, en zijn steeds weer beter dan dat wat jij hebt.
Er zijn inderdaad wel wat grafische backupprogramma's, maar ook ik hou het eenvoudig bij rsync. In zijn eenvoudigste vorm is dit wat je nodig hebt:
rsync -av <bron> <bestemming>
bijvoorbeeld:
rsync -av /home/pijltje/Documenten /media/pijltje/mijngroteexternehardeschijf
rsync heeft inderdaad de kracht om zelf te gaan zien welke bestanden ondertussen veranderd zijn. Alleen de veranderde en nieuwe bestanden worden overgekopieerd. Een backup actueel maken gaat dus razendsnel.
Als het goed gaat, dan kan je ook nog eens de "--delete" optie toevoegen: dan worden in de backup die bestanden die niet meer bestaan in de bron, ook gewist. Het resultaat is dan dat de backup helemaal identiek is aan de bron.
grsync is een grafische interface voor rsync. Vraag is of je die extra complicatie wil als de commandolijn zo eenvoudig is.
Een meer gesofistikeerde optie is Back-in-time. Dit gebruikt ook rsync, maar maakt tegelijk "snapshots". Je behoudt dus ook oudere versies van je backup. Als je nu denkt dat al die verschillende versies van de backups ontzettend veel plaats gaan innemen, dan heb je het mis. Er wordt namelijk gebruik gemaakt van de enorm krachtige links in linux. Een bestand in de nieuwe backup dat niet werd gewijzigd, wordt eenvoudig gelinkt naar de kopie in de oude backup. Zo komt het bestand vele keren voor in die verschillende backups, maar het neemt maar één keer plaats in op de schijf.
Ook dat kan je, enkel met rsync, al via de commandolijn bereiken. Zo doe ik het. Hoe dat werkt is wellicht voor een andere keer.