Nu met Xubuntu vind ik het perfect maar ik wil veel meer zaken zo veel mogelijk begrijpen. Je hebt in Linux zoveel verschillende distro's en uitvoeringen. Dat ben ik allemaal niet gewent vanuit die andere OS gezien. Maar we leren .
GNU/Linux is inderdaad een zeer divers ecosysteem. Sommigen zeggen: versplinterd.
De gemeenschappelijke bouwsteen is de
kernel: de
linux kernel ooit als grapje begonnen door Linux Thorwalds.
Ook gemeenschappelijk is het
besturingssysteem GNU, de collectie van tools aan de commandolijn. Hier heeft Richard Stallmann, de stichter van de Free Software Fondation geschiedenis geschreven. Hij heeft de eerste vrije compiler geschreven die op de kernel kon werken. Zonder compiler ... kan je geen software maken!
We zijn nu allemaal mooie grafische schermen en toepassingen gewoon. Ook hier is de de component gemeenschappelijk: de
grafische stack is
xorg. xorg is het systeem dat zorgt voor aansturen van de grafische kaart van je computer. Zo laat xorg toe grafische elementen, windows en menu's op je scherm te toveren. Hier is echter al wat divergentie: recent wordt
Wayland ontwikkeld, met als doel het zeer oude xorg helemaal te vervangen. Wellicht wordt Wayland in de toekomst hier de nieuwe standaard. Daarnaast heeft ons eigen Canonical de voorbije jaren gewerkt aan
Mir. Een alternatieve vervanging voor xorg, in competie met Wayland. Zoals je weet, heeft Canonical zeer onlangs besloten dit stop te zetten.
Dan komt een eerste laag van diversiteit: de
grafische toolkits. Dit zijn de bibliotheken die dialoogboxen, controle-elementen, enz. leveren, zodat programmeurs die eenvoudig kunnen gebruiken in hun programma. Het gebruik van een toolkit zorgt voor consistentie tussen programma's: dialogen, knoppen, drop down menu's, enz zien er zo hetzelfde uit in verschillende programma's, want het betreft dezelfde code, aangeroepen door de verschillende programmeurs. Er zijn twee grote spelers hier:
GTK en
QT. De twee leidende desktopomgevingen in linux differentiëren zich door elk gebouwd te zijn met die verschillende toolkits. Gnome is gebouwd op GTK. De KDE desktop omgeving is gebouwd op QT.
Die toolkits evolueren. Zo zijn we nu de overgang aan het maken van versie 2 van de GTK toolkit (GT2) naar versie 3 (GTK3). QT zit al op een versie 5.
Dan komen de
desktopomgevingen. Dat zijn de werkomgevingen waarop we terecht komen als de computer is opgestart. Vanaf hier starten we programma's op om het echte werk te doen. De werkomgeving biedt ook tools om onze bestanden te beheren en de werkomgeving naar eigen voorkeur aan te passen. Vooral hier hebben we de grote diversiteit en fragmentatie. De meeste desktops zijn terug te leiden tot twee grote families op basis van de toolkits.
Gnome shell blijft de leidende desktopomgeving, gebouwd op GTK3.
KDE desktop is de leidende desktopomgeving, gebouwd op QT.
Hier vooral zien we de fragmentatie in het grote aantal desktops:
- Gnome Shell is een recente nieuwe desktopomgeving, ontwikkeld met de GTK3 toolkit. De oude "klassieke" gnome 2 desktop werd volledig verlaten door het gnome team.
- Mate is een desktop die gebaseerd is op de code van de oude Gnome Desktop. Recent zijn die naar GTK3 overgestapt.
- Unity is een recente desktopomgeving, die geschreven is als een plugin van de vensterbeheerder compiz. Verder worden echter de componenten van de gnome desktop hergebruikt (na aanpassing).
- Cinnamon is een afsplitsing van Gnome Shell. In het begin recycleerden zij ook onderdelen van Gnome Shell, maar ondertussen worden alle onderdelen volledig onafhankelijk van gnome ontwikkeld
- Budgie is een nieuwe desktopomgeving sterk gebaseerd op Gnome Shell
- XFCE is een volledig aparte desktop, ook gebouwd op GTK2 gebouwd is. Ook hier zullen we een migratie naar GTK3 zien.
- lxde is eveneens volledig apart, gebouwd op GTK2. Deze dektopomgeving migreert nu naar de QT toolkit
- KDE is de enige in dit lijstje van meer populaire desktops die op QT is gebaseerd. Vroeger waren de klassieke Gnome en KDE de twee leidende desktops, met mogelijk zelfs voorsprong voor KDE, omdat het meer op MS Windows leek.
- ...
Een overzichtje, wellicht op vele plaatsen kort door de bocht. De realiteit is nog ingewikkelder.