Wayland in 2023

[MKe]

FF als disclaimer: ik ben een verstokte X gebruiker. Daarnaast ben ik geen standaard Linux gebruiker. Jaren geleden ben ik gestopt met de standaard XFCE/Gnome/KDE omgevingen en ben ik overgestapt op Windowmanagers als I3wm, Awesome en DWM (zie mijn blogs van een paar jaar geleden). Mijn ervaringen met Wayland in het verleden (de keren dat ik het probeerde) waren niet al te best. Bij Ubuntu20.04 werkte het op de laptop van mijn vrouw voor geen meter.

Vorige week raakte ik echter geinteresseerd in een Wayland compositor (wat een leek een simpele desktop zou noemen denk ik) die hyprland heet. Het is (volgens henzelf) een stuk beta software wat nog zeer sterk in ontwikkeling is en in combinatie met mijn ervaringen met Wayland verwachtte ik er niet al te veel van. Maar tot mijn grote verbazing werkt het al de hele week vlot en zonder al te veel problemen.

Een paar dingen werken veel beter dan mijn X11/DWM installatie:
- plug-n-play van schermen. Hyprland ziet dat direkt en stelt het goed in terwijl ik op DWM altijd moet gaan klooien met xRandR.
- Keyboard en muis instellingen gaat prima via Hyprland, terwijl ik bij al die X windowmanagers dit moet doen via kdb, synaptic configs etc.
- Schermafhandeling lijkt over het geheel genomen ook net iets soepeler en een game FlightGear heeft onder Wayland net wat meer fps.

Minder goed:
- alle chrome-gebaseerde browsers (Brave. Chromium) werken slecht tenzij je XWayland gebruikt (een x-server onder wayland)
- Het systeem lijkt fors meer geheugen te gebruiken dan mijn X11/DWM installatie

Let wel, ik heb alleen een intel GPU, dus geen NVIDIA en verder ook ook geen fancy hardware.

Ik vraag me eigelijk af: Wat zijn jullie ervaringen met Wayland? Is het inmiddels echt geschikt voor productie gebruik? KDE en Gnome hebben de laatste tijd behoorlijk aan de weg getimmert met Wayland, dus ik kan me voorstellen dat het in die omgevingen ook veel beter gaat tegenwoordig?

[bart85]

Verschillende ervaringen.
Enlightenment onder wayland was een ramp, maar dat project is in ontwikkeling. Nu gebruik ik sway. Sway doet het goed op wayland. Maar veel programma's zijn nog niet overgestapt, daarom staat xwayland wel aan.
Op sway gebruik ik het volgende aan geheugen:

Code: [Selecteer]

$ free -m
               total        used        free      shared  buff/cache   available
Mem:            5803        1357        3524          32         921        4180
Swap:           3070           0        3070Dat lijkt mij wel mee te vallen. Browser staat aan en de terminal.

[MKe]

Bij mij met Brave (XWayland) en de Foot-terminal:

Code: [Selecteer]

$ free -m
               total        used        free      shared  buff/cache   available
Mem:            7647         894        5209         387        1543        6103
Swap:              0           0           0

DWM was wel nog een stuk lichter, maar misschien is dat ook een slechte vergelijking, aangezien dat ook nog een stukje minimaler was.

Ik heb Sway ook geinstalleerd en ga daar nog naar kijken. Maar ik ben een beetje af van manual-tiling, ben gewoon erg gewend aan master-stack zoals Awesome en DWM dat doen.

[bart85]

Ik zie dat ik 450 mb meer gebruik. Hoe kan ik zien waaraan dat is? Misschien Firefox, want die gebruikt 500 mb in werkgeheugen. Ingesteld van Pjotr makkelijke Linux tips.

Ik heb voor sway gekozen, omdat het een nerd ding is. En dat het als de meest stabiele wordt gezien. Het draait op arch Linux. Vind het leuk om voor de hobby er dingen bij instellen en programmeren.

[MKe]

Ik zie dat ik 450 mb meer gebruik. Hoe kan ik zien waaraan dat is? Misschien Firefox, want die gebruikt 500 mb in werkgeheugen. Ingesteld van Pjotr makkelijke Linux tips.

Ik heb voor sway gekozen, omdat het een nerd ding is. En dat het als de meest stabiele wordt gezien. Het draait op arch Linux. Vind het leuk om voor de hobby er dingen bij instellen en programmeren.

Ja, zo werk ik ook. Ik gebruik daarom al jaren DWM en heb tegenwoordig de voorkeur voor dat soort windowmanagers. Ik zag trouwens dat er tegenoordig ook een Wayland versie is van DWM, DWL genaamd. Die ga ik binnenkort ook maar eens proberen.

Je kunt je geheugen gebruik van applicaties zien via top of beter nog, als je het geinstalleerd hebt, htop.

[vanadium]

Chrome gebaseerde browsers die slecht werken onder Wayland? Wat zijn je negatieve ervaringen? Het enige probleem dat ik merk is geldig voor elke browser: bij full-screen gebruik (f11 toets) komt het voor dat het scherm niet meer wordt bijgewerkt. Verder geen enkel probleem bij gebruik van de browsers in Wayland mode (dus niet via Xwayland).

dwm is de window manager van Suckless en je configureert die door de c-broncode aan te passen en te herconfigureren  Het is wellicht moeilijk voor elke andere window manager, zelfs die onder Xorg, om daarmee te concurreren. De hoop is gevestigd op dwl.

Om zo objectief mogelijk het "geheugengebruik" van een window manager te meten, doe je de meting best na een koude start: inloggen, een halve minuut wachten, terminal opstarten en top (of htop) opstarten, of misschien nog beter: free.

[bart85]

Code: [Selecteer]

$ free -m
               total        used        free      shared  buff/cache   available
Mem:            5803         462        4955          14         385        5101
Swap:           3070           0        3070
Gebruik van sway zoals vanadium aangaf, met alleen een terminal draaiend.

[bart85]

Code: [Selecteer]

$ free -m
               total        used        free      shared  buff/cache   available
Mem:            5795        1224        3127          38        1444        4296
Swap:           3070           0        3070
Dit is ubuntu 22.04 LTS, dus met gnome desktop omgeving op wayland. Ook alleen een terminal draaiend.

[MKe]

Chrome gebaseerde browsers die slecht werken onder Wayland? Wat zijn je negatieve ervaringen? Het enige probleem dat ik merk is geldig voor elke browser: bij full-screen gebruik (f11 toets) komt het voor dat het scherm niet meer wordt bijgewerkt. Verder geen enkel probleem bij gebruik van de browsers in Wayland mode (dus niet via Xwayland).

De scaling klopt niet in de taakbalk en vervolgens komen de muis- en link coordinaten niet overeen. Ik moet steeds net iets naast de links klikken om het te laten werken. Zie het plaatje hieronder, waar je de tabs uit de window ziet lopen. Dit is met de flag "Preferred Ozone platform" op wayland.

Ik heb scaling op 1.0 gezet, dus geen bijzondere instellingen.

Firefox daarintegen werkt fantastisch.

Overigens, begrijp mij niet verkeerd. Ik ben eigelijk erg onder de indruk hoe goed Wayland eigelijk werkt t.o.v. een paar jaar geleden en ik zou dit best als standaard omgeving kunnen gebruiken, zei het met een beetje hulp van XWayland voor de programma's die heel erg vast zitten aan X.

[vanadium]

Voor mij op Gnome Shell met Wayland zijn er geen problemen. Het kan dus dat dit een probleem is met Hyprland, of met wlroots. Je zou eens kunnen testen of het probleem er ook is bij sway. Indien in beide een probleem, dan zou het wlroots kunnen zijn: beide windowmanagers gebruiken die bibliotheken. Gnome Shell en KDE hebben elk hun eigen, afzonderlijke Wayland bibliotheken (Mutter en KWin) (dit leidt helaas tot fragmentatie op de Linux desktop: tooltjes werken steeds minder op eender welke desktop).

[MKe]

Voor mij op Gnome Shell met Wayland zijn er geen problemen. Het kan dus dat dit een probleem is met Hyprland, of met wlroots.

Ah goed punt. Ik heb net ff Sway geprobeerd en daar treed het probleem niet op. Lijkt dus een hyprland probleem te zijn en niet Wayland/wlroots zoals ik eerst dacht.

[vanadium]

Ah goed punt. Ik heb net ff Sway geprobeerd en daar treed het probleem niet op. Lijkt dus een hyprland probleem te zijn en niet Wayland/wlroots zoals ik eerst dacht.

hyprland is nog zeer nieuw, dus dat wordt wellicht wel snel opgelost.

[Jenske]

Ik ben de afgelopen 2 jaar al enkele keren overgeschakeld naar wayland, maar telkens opnieuw uiteindelijk bij X11 beland.

Elke keer opnieuw ondervind ik problemen met Wayland: scherm bevriest (bv. in Qgis), glitch en nog af en toe problemen.

Maar vooral: het is mij helemaal niet duidelijk waarom die Wayland zo goed zou zijn. Ik heb er meer last dan voordeel mee.


Ik heb een NVIDIA kaart met 4 Gbyte GPU, een i7 processor desktop en draai Kubuntu 23.04.

[bart85]

Voor en nadelen wayland vs x.org
 
https://www.slant.co/versus/8634/8635/~wayland_vs_x-org

[MKe]

Voor en nadelen wayland vs x.org
 
https://www.slant.co/versus/8634/8635/~wayland_vs_x-org

Die is wel erg oud hoor. KDE heeft inmiddels ook goed support voor Wayland om er maar een te noemen. Ik denk dat de situatie behoorlijk gewijzigd is.

Waar het op neer komt is dat X in de jaren 80 is ontwikkeld voor een hele andere situatie dan waarom het nu gebruikt wordt. De design is daardoor erg onhandig en veel problemen moeten worden gefixed met andere hacks zoals externe compositors etc. Nu heeft de gebruiker daar natuurlijk weinig boodschap aan, maar voor de ontwikkelaars van desktop omgevingen scheelt het behoorlijk.

[bart85]

Voor en nadelen wayland vs x.org
 
https://www.slant.co/versus/8634/8635/~wayland_vs_x-org

Die is wel erg oud hoor. KDE heeft inmiddels ook goed support voor Wayland om er maar een te noemen. Ik denk dat de situatie behoorlijk gewijzigd is.

Waar het op neer komt is dat X in de jaren 80 is ontwikkeld voor een hele andere situatie dan waarom het nu gebruikt wordt. De design is daardoor erg onhandig en veel problemen moeten worden gefixed met andere hacks zoals externe compositors etc. Nu heeft de gebruiker daar natuurlijk weinig boodschap aan, maar voor de ontwikkelaars van desktop omgevingen scheelt het behoorlijk.

Op de site word geen datum vermeld (in ieder geval na april dit jaar)

[peer]

ik heb een asus pc (geen nvidia) waarop debian testing kde plasma met wayland draait. Ik merk eigenlijk vrijwel geen verschil met mijn hoofd pc waarop debian 12 kde plasma met x11 draait. Gewoon stabiel en bijna alles werkt.

Op mijn hoofdpc gebruik ik de logitech marble muis. Hiervoor heb ik het configuratiebestand "/etc/X11/xorg.conf.d/40-libinput.conf" nodig. En dat is helaas specifiek voor x11. In wayland kan ik de configuratie niet aanpassen.

Gisteren ontdekte ik overigens dat 'yad' niet goed samenwerkt met wayland.



 

[MKe]

Daar kwam ik ook achter. In Wayland is je compositor verantwoordelijk voor de configuratie van libinput. Bij mij is dat Hyprland, bij jou kwin. In hyprland kan I gelukkig wel de instellingen voor mijn Kensington trackball in de hyprland config instellen   Geen idee hoe dat bij kde moet/kan.

[peer]

kwin-wayland heeft voor zover ik weet geen mogelijkheden om de logitech marble mouse te configureren.
update:
Op de arch-site: "https://wiki.archlinux.org/title/Logitech_Marble_Mouse" zie ik dat er toch wat mogelijkheden voor de marble mouse moeten zijn in wayland- kde.

Hyprland ken ik nog niet. Misschien zou dat een oplossing kunnen zijn voor mij om de logitech marble mouse te laten werken in wayland. Hyprland zit helaas nog niet in de repositories van debian testing.

[MKe]

Hyprland is een tiling windowmanager voor Wayland, geen volledige desktop zoals KDE. Weet dus waar je aan begint.

[peer]

ik heb er nog niet veel over gelezen dus weet niet of ik het wel wil uitproberen. Het enige dat mij duidelijk is geworden is dat hyprland nog sterk in ontwikkeling is.  Eerst ga ik kijken wat de arch-wiki-pagina over wayland en de marble mouse zegt.

[bart85]

Hyprland is een tiling windowmanager voor Wayland, geen volledige desktop zoals KDE. Weet dus waar je aan begint.

Wat moet een desktop omgeving ondersteunen zodat het een volledige desktop is?
Bij sway (window manager/ wayland compositor) kun je onderdelen erbij toevoegen. Zoals een statusbar, screensaver en launcher.

[MKe]

Wat moet een desktop omgeving ondersteunen zodat het een volledige desktop is?
Bij sway (window manager/ wayland compositor) kun je onderdelen erbij toevoegen. Zoals een statusbar, screensaver en launcher.

Voor mij is dat precies het verschil. KDE, Gnome en XFCE komen met allerlei dingen die je bij een windowmanager zelf moet toevoegen. Zo heb je vaak een taakbalk, een app-launcher, notificaties, een filebrowser, allerlei grafische tooltjes om beeldschermen, geleuid etc. te managen, een terminal emulator en zo kan ik nog wel ff doorgaan. Vaak is allesw ook goed op elkaar getuned zodat het als een geintegreerd geheel overkomt.
Bij een Windows manager moet je dat allemaal zelf toevoegen totdat je uiteindelijk een voor jou bruikbare desktop krijgt. Hoeft niet moeilijk te zijn maar je moet het wel doen en het vergt wat kennis en vaardigheden van de gebruiker.

Voor mij is dat dus juist een voordeel. Ik voeg alleen wat ik zelf nodig heb, Gnome en KDE zijn voor mij vaak overkill en werken niet zoals ik ermee wil werken.

[bart85]

Dit zijn de items die ik op sway gebruik. Waarvan er maar 2 niet door wayland worden ondersteund:

Code: [Selecteer]

#Wayland:
swaybg (background)
swayidle (idle manager)
swaylock (screen locker)
swaybar (status bar)
swaync (notification centre)
foot (terminal)
wofi (app launcher)
nautilus (file manager)
firefox (browser)
tuner (internetradio)
gedit (texteditor)
libreoffice (office pakket)
zathura (document viewer)
swayimg (image viewer)
blueman (bluetooth manager)
lingot (guitar tuner)
mpv (media player)
shotwell (photo manager)

#xwayland:
spotify (music)
qtpass (password manager)

[MKe]

Dit zijn de items die ik op sway gebruik. Waarvan er maar 2 niet door wayland worden ondersteund:

Code: [Selecteer]

#Wayland:
swaybg (background)
swayidle (idle manager)
swaylock (screen locker)
swaybar (status bar)
swaync (notification centre)
foot (terminal)
wofi (app launcher)
nautilus (file manager)
firefox (browser)
tuner (internetradio)
gedit (texteditor)
libreoffice (office pakket)
zathura (document viewer)
swayimg (image viewer)
blueman (bluetooth manager)
lingot (guitar tuner)
mpv (media player)
shotwell (photo manager)

#xwayland:
spotify (music)
qtpass (password manager)

Ik zal ook eens een lijstje maken. 

Ik gebruikt overigens Rofi als app launcher, maar heb daar ook een script voor gemaakt om met Pass te kunnen werken. Dan heb je over het algemeen geen qtpass nodig 

Bij mij zijn het vooral de electron apps die nog niet over zijn naar de nieuwste versie van electron die nog xWayland gebruiken.