Nieuws:

Welkom, Gast. Alsjeblieft inloggen of registreren.
Heb je de activerings-mail niet ontvangen?

Auteur Topic: Compileren voor Ubuntu en Windows  (gelezen 7240 keer)

Compileren voor Ubuntu en Windows
« Gepost op: 2010/10/24, 09:20:40 »
Hallo, een beetje een rare vraag, maar het waait al een tijdje door m'n hoofd:

Hoe kan het, dat een programma (bv Firefox en Skype) voor Windows EN Ubuntu uitgebracht kan worden? Welke taal
gebruiken ze hier voor, en wat gebeurt er verder op de achtergrond?

Alvast bedankt ;)

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #1 Gepost op: 2010/10/24, 12:20:52 »
C en C++ worden voor deze gebruikt.

Heel eenvoudig, je hebt compilers voor deze talen op ieder besturingssysteem. Het kan echter zijn in bepaalde gevallen dat functies een andere naam hebben op andere besturingssystemen. In dat geval maken ze eigenlijk 2 (of meer) verschillende versies van het programma. De interne logica blijft hetzelfde, alleen de dingen die per besturingssysteem verschillen worden veranderd. Een buildsysteem (zoals CMake) beslist dan welke code voor welk besturingssysteem gecompileerd wordt.

Als je nog vragen hebt, stel maar :)
I use a Unix-based system, that means I'll get laid as often as I have to reboot.
LibSylph
SeySayux.net

Offline Joshua822

  • Lid
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #2 Gepost op: 2010/10/24, 12:29:00 »
Als taal gebruikt men voor Firefox C++. Daarom zal ik het ook aan de hand van deze programmeertaal uitleggen.

Om met C++ applicaties te schrijven die de mogelijkheden van een besturingssysteem kunnen gebruiken ( de vensters van Windows en GNOME, de mogelijkheid om met andere processen te praten, de mogelijkheid om van de printer en het netwerk gebruik te maken, enzovoort ) moet je een zogenaamde API ( Application Programming Interface ) gebruiken om het besturingssysteem te vragen die dingen voor jou te doen.

Jammer genoeg kun je niet "praten" met Windows zoals je met Ubuntu. Maar daar is een oplossing voor: men definieert een bibliotheek met dezelfde functies voor Windows en GNU\Linux. Deze functies praten dan met het besturingssysteem in plaats van dat de programmeur dit direct doet. De programmeur moet dus alleen maar rekening houden met de functies van de bibliotheek, en niet met de API's van de verschillende besturingssystemen. Met dat laatste houden de functies achter zijn/haar rug zich bezig.

Dit soort bibliotheek noemt men ook wel een "wrapper bibliotheek".

Grafisch kun je het je zo voorstellen:

------------------------
|    Programma          |
------------------------
       |              ^            Onrechtstreeks aanspreken van besturingssysteem
       v              |             om een mogelijkheid ervan te gaan gebruiken.
                                     De wrapper bibliotheek verstuurt het diagnostische signaal naar het
                                     programma als alles hieronder gedaan is.
------------------------
|     Wrapper              |
|     bibliotheek          |
------------------------
       |               ^           Het aanspreken van het besturingssysteem wordt vertaald.
       v               |         
------------------------
|      Echte API           |
------------------------
       |                ^          De API zorgt ervoor dat het besturingssysteem dit nu gaat doen
       v                |           Als de taak gedaan is stuurt de API het diagnostische signaal naar
                                     de wrapper bibliotheek
------------------------
|  Besturingssysteem |   Het besturingssysteem voert de taak uit en stuurt een diagnostisch
------------------------   signaal naar de API

Qua compileren is het simpelweg nodig om de broncode te compileren met een compiler voor Windows en een compiler voor Linux.

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #3 Gepost op: 2010/10/24, 19:26:43 »
Bedankt voor de hulp! Ik ben echt een stuk wijzer :D

Ik vraag me af, welke taal nu ECHT het geschikst voor me is. Ik ben beginner in Visual Basic, maar
ik stop er mee omdat het niet cross-platform is. En vergeet natuurlijk niet, dat je afhankelijk bent van het .NET ....

Wat raden jullie me nou aan? Ik wil ECHT leren programmeren, maar dan wel voor Windows én Ubuntu. (Macintosh...? ;) )
Als ik het goed begrijp, kan ik eenvoudig een source code compilen naar beide systemen.

Weten jullie misschien ook, of ik voor x86 en x64 kan programmeren? Ik heb gekke dingen gehoord over
programma's die dan bv. wél werken onder x86 , maar niet onder x64. Hoe kan dit?

Offline Rachid

  • Lid
    • rachidbm
    • Mijn blog
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #4 Gepost op: 2010/10/24, 19:40:51 »
Joshua822 heeft het helder uitgelegd.

Ik zou Python kiezen. Dit is een stuk makkelijker in gebruik en te leren dan bijv. C++.

Als je ook iets met GUI's wilt doen, zou je bijv. Qt kunnen gebruiken om OS-onafhankelijk te programmeren.
Ben je ook blij dat Ubuntu zo toegankelijk en gratis is, en wil je graag net als ik iets terugdoen, kijk dan eens rond bij mwanzo, dé poort naar het bijdragen aan Ubuntu en haar gemeenschap!

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #5 Gepost op: 2010/10/24, 19:51:14 »
Ik zat al een beetje met Phyton in m'n hoofd, maar moest het even zeker weten.

Maar Wazzzaaa, kun je misschien uitleggen, of het compileren nou het zelfde gaat als bij bv. C++ ?
Hoe het precies in elkaar zit weet ik niet, maar ik wil wél dat ik gewoon kan compileren voor beide systemen, met Phyton.

Offline Rachid

  • Lid
    • rachidbm
    • Mijn blog
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #6 Gepost op: 2010/10/24, 19:59:49 »
Ik heb niet zo heel veel verstand van Python. Zo ver ik weet wordt Python ge-interpreteerd. Dus kun je een interpreter installeren om python programma's te draaien (deze zijn er voor linux, windows en mac). Op ubuntu is dit standaard geïnstalleerd (/usr/bin/python ).
Het kan volgens mij ook gecompileerd worden (voor een bepaald OS). Maar hoe dat precies gaat weet ik niet. Wellicht kan iemand anders daar uitgebreider antwoord op geven. 

Verder de nederlandse vertaling van een boek over Python: http://wiki.ubuntu-nl.org/community/ThinkPython/
Het verschil tussen compileren en interpreteren wordt trouwens uitgelegd in hoofdstuk 1.
Ben je ook blij dat Ubuntu zo toegankelijk en gratis is, en wil je graag net als ik iets terugdoen, kijk dan eens rond bij mwanzo, dé poort naar het bijdragen aan Ubuntu en haar gemeenschap!

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #7 Gepost op: 2010/10/24, 20:19:13 »
Dus als ik het goed begrijp, kan ik geen fatsoenlijke GUI maken voor programma's??

Het lijkt wel alsof ik alleen maar script bestanden kan maken ??? Hoe zit dat?

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #8 Gepost op: 2010/10/24, 20:29:00 »
Python is inderdaad eerder een scripttaal die door een interpreter moet worden gelezen. Die interpreter is geschreven in C en moet op het systeem staan. Je kan GUI's maken met Python, maar eerlijk gezegd raad ik Python voor grotere projecten af, het is leuk voor iets kleins om mee te experimenteren. Ik heb namelijk geen goede ervaring met Python op Mac en Windows (je moet heel dikwijls zelf nog ergens pakketjes gaan downloaden en compileren en van dat...)

Ik zou persoonlijk, als je een moderne programmeertaal wil leren die eenvoudig cross-platform werkt, Java gebruiken. Het is een van de snelste talen die niet gehercompileerd moet worden voor ieder platform (C en C++ zijn vele malen sneller, maar je moet ze voor ieder platform apart compileren), zeer eenvoudig om mee te leren, veel documentatie en handleidingen, uitgebreide hoeveelheid mogelijkheden standaard ingebouwd, werkt zeer goed op de meeste systemen.

Java, in tegenstelling tot Python, lijkt qua syntaxis en achterliggende denkwijze wel wat op C++, wat een eventuele overstap later eenvoudiger maakt. Dat niet alleen, maar de meeste programmeertalen die momenteel bestaan zijn eigenlijk afgeleid van C of C++ (ik denk nu aan PHP, Perl, Java, .NET en enkele anderen), dus een keer je goed met Java en C++ overweg kan, kan je de meeste programmeertalen gebruiken. Python werkt toch nog net iets te veel anders dan C++.

Let op, ik heb hier niets tegen Python, en de meesten hier zullen wel direct Python schreeuwen als je hen vraagt welke taal, maar ik wou toch eens een andere visie geven. Ter informatie, ik heb nu toch al een goede 6 jaar programmeerervaring, ik ben begonnen met een C64 Basic simulator, daarna Java, en ondertussen heb ik C++, Perl, PHP, Lua, Bash, i386/Linux ASM, Z80/TI-84 ASM en nog enkele anderen die me nu niet te binnen schieten opgepikt. Ik heb ook een vrij groot project in C++, zoals je kan zien in m'n sig.

- SeySayux
I use a Unix-based system, that means I'll get laid as often as I have to reboot.
LibSylph
SeySayux.net

Offline Rachid

  • Lid
    • rachidbm
    • Mijn blog
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #9 Gepost op: 2010/10/24, 20:32:28 »
Ik weet niet waaruit jij dat begrepen hebt, want er zijn zat mogelijkheden.

Als je ook iets met GUI's wilt doen, zou je bijv. Qt kunnen gebruiken om OS-onafhankelijk te programmeren.
http://wiki.python.org/moin/PyQt
Ben je ook blij dat Ubuntu zo toegankelijk en gratis is, en wil je graag net als ik iets terugdoen, kijk dan eens rond bij mwanzo, dé poort naar het bijdragen aan Ubuntu en haar gemeenschap!

Offline Rachid

  • Lid
    • rachidbm
    • Mijn blog
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #10 Gepost op: 2010/10/24, 20:38:09 »
Let op, ik heb hier niets tegen Python, en de meesten hier zullen wel direct Python schreeuwen als je hen vraagt welke taal, maar ik wou toch eens een andere visie geven.
Goed punt. De reden dat ik Python zei is omdat er in Ubuntu ook redelijk wat mee gedaan wordt. De meeste programma's zijn geschreven in C++ of Python volgens mij.

Zelf gebruik ik vooral Java en php. En zo hebben allerlei talen voor- en nadelen. Er is volgens mijn mening niet één taal die de beste oplossing is voor alles.

Ik hoop dat we je het hierdoor niet lastiger maken :P, succes.
Ben je ook blij dat Ubuntu zo toegankelijk en gratis is, en wil je graag net als ik iets terugdoen, kijk dan eens rond bij mwanzo, dé poort naar het bijdragen aan Ubuntu en haar gemeenschap!

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #11 Gepost op: 2010/10/24, 20:45:07 »
Ik hoop dat we je het hierdoor niet lastiger maken :P, succes.

Haha, nee hoor :D

Ik weet nu tenminste waar ik ECHT aan toe ben ;)
Ik kan jullie niet genoeg bedanken. En ik ben een ongelooflijke zeur, maar hoe hebben jullie de taal geleerd? Hebben jullie tips
om goed van de grond af te komen...?

EDIT: Ik kies in elk geval voor Java :P

Offline commandoline

  • LoCo-contact
    • marten-de-vries
    • Marten-de-Vries.nl
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #12 Gepost op: 2010/10/25, 11:40:37 »
Python is inderdaad eerder een scripttaal die door een interpreter moet worden gelezen. Die interpreter is geschreven in C en moet op het systeem staan. Je kan GUI's maken met Python, maar eerlijk gezegd raad ik Python voor grotere projecten af, het is leuk voor iets kleins om mee te experimenteren. Ik heb namelijk geen goede ervaring met Python op Mac en Windows (je moet heel dikwijls zelf nog ergens pakketjes gaan downloaden en compileren en van dat...)

Je hebt daar inderdaad het belangrijkste nadeel van python te pakken, het verspreiden van je programma. Aan de andere kant zit je bij bijv. Java met hetzelfde probleem als mensen de Java Runtime Environment niet hebben geïnstalleerd, en dat wordt naar mijn idee toch wat minder 'gewoon'. JRE is al jaren uit de standaard windowsinstallatie verdwenen, Apple kondigde een paar dagen geleden hetzelfde aan voor Mac OS X. Voor Ubuntu is het tegenwoordig één vinkje bij de installatie, maar het is niet standaard geïnstalleerd.

Wel is verspreiden (packagen) met Java misschien makkelijker omdat er standaard al meer lib's worden meegeleverd, vooral op GUI-gebied (Swing). Tk, wat standaard bij Python zit, reken ik dan niet tot de GUI-toolkits. :P

Ik hoop dat we je het hierdoor niet lastiger maken :P, succes.

En ik ben een ongelooflijke zeur, maar hoe hebben jullie de taal geleerd? Hebben jullie tips
om goed van de grond af te komen...?
Ik heb zelf vooral leren programmeren door tutorials door te nemen, maar ik heb gemerkt dat een duidelijk boek soms sneller duidelijkheid geeft. Ik kan je voor Java 'The Java Tutorials' van Sun/Oracle aanraden: http://download.oracle.com/javase/tutorial/ .

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #13 Gepost op: 2010/10/25, 16:27:12 »
Let op, ik heb hier niets tegen Python, en de meesten hier zullen wel direct Python schreeuwen als je hen vraagt welke taal, maar ik wou toch eens een andere visie geven.
Goed punt. De reden dat ik Python zei is omdat er in Ubuntu ook redelijk wat mee gedaan wordt. De meeste programma's zijn geschreven in C++ of Python volgens mij.

Zelf gebruik ik vooral Java en php. En zo hebben allerlei talen voor- en nadelen. Er is volgens mijn mening niet één taal die de beste oplossing is voor alles.

Ik hoop dat we je het hierdoor niet lastiger maken :P, succes.
Volgens deze site niet:
http://www.tiobe.com/index.php/content/paperinfo/tpci/index.html
1) Java
2) C
3) C++
4) PHP (maar dit is eerder een webtaal)
5) Basic (ik denk dat dit vooral VB op Windows is)
6) C#
7) Python
8) Objective-C

Als we even PHP (als webtaal) en VB (als scripttaal op Windows) niet meerekenen, zit Python op nummer 5. Interessant is dat Objective-C enorm aan het stijgen is, waarschijnlijk dankzij de iPhone.

Een paar observaties leiden tot de volgende dingen:
1) Systeem-API's en andere lowleveldingen zijn meestal in C geschreven.
2) Hogere API's van het systeem zijn meestal in C++ geschreven (behalve op Mac, Objective-C)
3) De meeste grafische programma's die cross-platform moeten werken, zijn in Java geschreven.
4) Games en andere programma's die grafisch intensief zijn, zijn meestal in C++ geschreven.
5) Een alternatief voor Java dat in de opkomst is, is C# (zeker danzij de prestaties van Mono)
6) Python en VB zijn voornamelijk talen gebruikt door beginners en voor kleinere projecten.
7) Door Ubuntu worden meer programma's op Linux in Python geschreven. Vroeger was de scripttaal bij voorkeur op Linux Perl.

- SeySayux
I use a Unix-based system, that means I'll get laid as often as I have to reboot.
LibSylph
SeySayux.net

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #14 Gepost op: 2010/10/25, 17:15:18 »
Het verspreiden van Python programma's op Windows is niet zo moeilijk. Zo maak ik voor mijn programma een installer waar Python, GTK, PyGTK en mijn programma inzitten. Dus de gebruiker moet enkel dit pakket installeren en mijn Python programma (met GUI) draait zonder problemen.
Dit kan ook enkel met Python of Python met Wx/Qt. Ook allerhande third-party modules kunnen zo bijgevoegd worden.

Een nadeel is wel dat uw installer voor Windows redelijk groot is. Maar iemand die wel alle pakketten geinstalleerd heeft, kan gewoon de source installeren/starten zoals in Linux.

PS: En Python is gewoon een geweldige programmeertaal :).

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #15 Gepost op: 2010/10/25, 17:48:57 »
Het verspreiden van Python programma's op Windows is niet zo moeilijk. Zo maak ik voor mijn programma een installer waar Python, GTK, PyGTK en mijn programma inzitten. Dus de gebruiker moet enkel dit pakket installeren en mijn Python programma (met GUI) draait zonder problemen.
Dit kan ook enkel met Python of Python met Wx/Qt. Ook allerhande third-party modules kunnen zo bijgevoegd worden.

Een nadeel is wel dat uw installer voor Windows redelijk groot is. Maar iemand die wel alle pakketten geinstalleerd heeft, kan gewoon de source installeren/starten zoals in Linux.
Ja leuk, want enkel Windows en Linux worden gebruikt.

Citaat
PS: En Python is gewoon een geweldige programmeertaal :).
* Static typing
* encapsulation
* template metaprogramming
* preprocessor
* implicit constructor
* implicit conversion
* explicit conversion
* stack allocation
* heap allocation
* references
* buffer-to-type
* type-to-buffer
* compile to asm
* constants check
* concepts
* type traits
* explicit overrides
* abstract functions

Spreek me dan nog maar eens.
I use a Unix-based system, that means I'll get laid as often as I have to reboot.
LibSylph
SeySayux.net

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #16 Gepost op: 2010/10/25, 18:35:00 »
Windows was maar een voorbeeld. Er bestaan ook programma's die een bundel maken voor OS X.

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #17 Gepost op: 2010/10/25, 18:42:21 »
Hmmmm.... Zal ik maar gewoon voor Java gaan? Lijkt me een prima taal :D

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #18 Gepost op: 2010/10/25, 19:09:47 »
Hmmmm.... Zal ik maar gewoon voor Java gaan? Lijkt me een prima taal :D

Njah, iedereen kiest wel een taaltje dat ie leuk vind.  ;)
Ikzelf vind Java eerder verschrikkelijk, beetje té OOP based naar m'n zin (hier ga ik commentaar op krijgen?  XD)

Als je volledig van 0 begint bij programmeren, ga dan voor C++. Dan ben je na een jaartje een pak meer waard dan bij Java.

Offline Rachid

  • Lid
    • rachidbm
    • Mijn blog
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #19 Gepost op: 2010/10/25, 19:20:19 »
Ikzelf vind Java eerder verschrikkelijk, beetje té OOP based naar m'n zin (hier ga ik commentaar op krijgen?  XD)
Dat kan ik me wel voorstellen hoor. Dat is jouw smaak.

Als je volledig van 0 begint bij programmeren, ga dan voor C++. Dan ben je na een jaartje een pak meer waard dan bij Java.
En dit vind ik nou weer onzin :P
Java dwingt wel af dat je OO programmeert, dat kan zo z'n voor- en nadelen hebben.


daveyv12345, als je beter advies wilt zou je ons meer moeten vertellen welke kant je precies op wilt. Wat voor een dingen heb je ongeveer in gedachte om te gaan programmeren?
Ben je ook blij dat Ubuntu zo toegankelijk en gratis is, en wil je graag net als ik iets terugdoen, kijk dan eens rond bij mwanzo, dé poort naar het bijdragen aan Ubuntu en haar gemeenschap!

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #20 Gepost op: 2010/10/25, 19:46:51 »
daveyv12345, als je beter advies wilt zou je ons meer moeten vertellen welke kant je precies op wilt. Wat voor een dingen heb je ongeveer in gedachte om te gaan programmeren?

Hier haal je echt een belangrijk punt aan. Elke taal heeft voor en nadelen, net zoals voor en tegenstanders. Zo'n dingen zijn over het algemeen smaak. (Over het algemeen! We zijn het er denk ik allemaal over eens dat de taal Piet weinig toegevoegde waarde heeft.)  ;)

Dus, wat heb je in gedachten?



Edit:

Citaat
* Static typing
* encapsulation
* template metaprogramming
* preprocessor
* implicit constructor
* implicit conversion
* explicit conversion
* stack allocation
* heap allocation
* references
* buffer-to-type
* type-to-buffer
* compile to asm
* constants check
* concepts
* type traits
* explicit overrides
* abstract functions

Spreek me dan nog maar eens.

Ik heb die dingen echt nog nooit gemist in mijn leven.
btw: 'compile to asm'? Python, compilen? Slaat toch op niet zo veel?

Is een taal minder omdat die zo'n dingen mist? Voor sommige doeleinden wel, voor de meeste echter helemaal niet.
« Laatst bewerkt op: 2010/10/25, 19:51:41 door Carharttguy »

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #21 Gepost op: 2010/10/25, 20:12:42 »
Ik wil software ontwikkelen voor mobiele telefoons, games maken, programma's zoals Empathy, Teach2000 en dat soort dingen.

Eigenlijk wil ik van alles...

Offline commandoline

  • LoCo-contact
    • marten-de-vries
    • Marten-de-Vries.nl
Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #22 Gepost op: 2010/10/25, 20:56:38 »
Ik wil software ontwikkelen voor mobiele telefoons, games maken, programma's zoals Empathy, Teach2000 en dat soort dingen.

Eigenlijk wil ik van alles...
Dat gaat je niet met één taal lukken. Eigenlijk maakt het niet uit waarmee je begint, hoewel mijn persoonlijke advies is om met een high-level taal te beginnen ( Bijv. Java, Python, PHP evt. )

Mijn ervaring is dat je redelijk snel een tweede taal bijleert als je de basisprincipes kent. Software ontwikkelen voor de mobiele telefoon gaat in bijv. Objected C en Java, maar ook aangepaste Webapps zijn een optie (HTML, Javascript, en bijv. PHP op de server).

Als je bij games doelt op meer dan een 2d-spelletje, gaat je dat veel tijd kosten. Maar ook dat kan op vrijwel iedere taal, hoewel je vaak het advies hoort om een taal te kiezen die wat dichter bij de hardware zit als je er echt serieus mee bezig wilt.

Empathy, Teach2000, dat kan in bijna alle talen. Zelf ben ik behoorlijk python-fan, maar ook anderen voldoen prima. Empathy is geschreven in C, Teach2000 in Delphi dacht ik. Maar, het kan ook prima in bijv. python/(hetzelfde geld voor Java), zie OpenTeacher (reclame :P).

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #23 Gepost op: 2010/10/26, 08:05:02 »
Jup, OpenTeacher draait ook fantastisch op Mac. En ja, met py2app.
I use a Unix-based system, that means I'll get laid as often as I have to reboot.
LibSylph
SeySayux.net

Re: Compileren voor Ubuntu en Windows
« Reactie #24 Gepost op: 2010/10/26, 16:41:19 »
Ik ben begonnen met C# twee jaar geleden toen ik nog alleen Windows gebruikte. Vooral de 'noem het beestje bij de naam' aanpak bevalt me goed. Dingen zoals Console.Writeline of MessageBox.Show.
In de tussentijd voor het bedrijf waar ik werk wat simpele apps geschreven. Eentje om mails te versturen via een achterdeurtje van Office. En sinds kort heb ik dat herschreven om rechtstreeks met de SMTP server te praten. M'n collega's gebruiken het graag  =D

De IDE is gewoon erg handig om mee te werken en de code die je aan je objecten hangt is straight forward.
Je kan met C# en het .Net platform je code door heel het systeem laten wroeten  XD

Maar sinds ik met Linux ook werk begin ik te twijfelen aan mijn keuze voor C#. Er is wel Mono als alternatief van .Net, maar toch. Heb altijd het idee dat MS het wel best vind als C# niet echt goed portable is.
Om toch ook iets op Linux te kunnen doen ben ik ook nog aan het zoeken. Geen Python want dat is altijd afhankelijk van de interpreter op Windows. Dat zou m'n kwestie alleen maar omdraaien.
Bedankt voor de tips over Java, ook eens naar kijken.  :)